ზუსტი დამთხვევა
ორიგინალის ენა
ქვეკორპუსები
ჯგუფები
კრებულები
ტიპები
ჟანრები
დარგები
გამომცემლობები
ავტორები
მთარგმნელები
გამოცემულია
წლიდან
წლამდე
თარგმნილია
წლიდან
წლამდე
წინა შემდეგი
11001.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 7
შავი ხვრელის გამოსხივების იდეა იყო წინასწარმეტყველების პირველი მაგალითი, რომელიც მნიშვნელოვნად არის დამოკიდებული მე-20 საუკუნის ორ დიდ თეორიაზე – ზოგად რელატივიზმზე და კვანტურ მექანიკაზე.
The idea of radiation from black holes was the first example of a prediction that depended in an essential way on both the great theories of this century, general relativity and quantum mechanics.
11002.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 7
ეს თავიდანვე წარმოშობდა ბევრ წინააღმდეგობას, რადგან არღვევდა მოარულ წარმოდგენას: „როგორ შეიძლება, შავმა ხვრელმა რაიმე გამოასხივოს?“.
It aroused a lot of opposition initially because it upset the existing viewpoint: “How can a black hole emit anything?”
11003.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 7
რა თქმა უნდა, ბოლოს ბევრი მეცნიერი, მათ შორის ჯონ ჯ. ტეილორიც, მივიდნენ დასკვნამდე, რომ შავი ხვრელი უნდა გამოასხივებდეს ცხელი სხეულის მსგავსად, თუ კი ჩვენი წარმოდგენები ზოგად რელატივიზმსა და კვანტურ მექანიკაზე სწორია.
However, in the end most people, including John Taylor, have come to the conclusion that black holes must radiate like hot bodies if our other ideas about general relativity and quantum mechanics are correct.
11004.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 7
ამგვარად, თუმცა, პირველადი შავი ხვრელების აღმოჩენა ჯერ არ მომხდარა, ნამდვილად არსებობს ზოგადი შეთანხმება, რომ თუ აღმოვაჩენთ, მათ უნდა გამოასხივონ გამა სხივებისა და X-სხივების დიდი რაოდენობა.
Thus, even though we have not yet managed to find a primordial black hole, there is fairly general agreement that if we did, it would have to be emitting a lot of gamma rays and X rays.
11005.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 7
შავი ხვრელის რადიაციის არსებობა გულისხმობს, რომ გრავიტაციული კოლაფსი არ არის საბოლოო და შეუქცევადი, როგორც აქამდე ვფიქრობდით.
The existence of radiation from black holes seems to imply that gravitational collapse is not as final and irreversible as we once thought.
11006.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 7
თუ ასტრონავტი ჩავარდება შავ ხვრელში, მისი მასა გაიზრდება, მაგრამ, საბოლოოდ, ზედმეტი მასის ენერგეტიკული ეკვივალენტი დაბრუნდება სამყაროში რადიაციის ფორმით.
If an astronaut falls into a black hole, its mass will increase, but eventually the energy equivalent of that extra mass will be returned to the universe in the form of radiation.
11007.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 7
ის ნაწილაკებიც კი, რომელიც საბოლოოდ გამოსხივდება შავი ხვრელიდან, ზოგადად განსხვავებული იქნება ასტრონავტის ნაწილაკებისაგან: ასტრონავტის ერთადერთი თვისება, რომელიც დარჩება მისგან, ეს იქნება მისი მასა ან ენერგია.
Even the types of particles that were eventually emitted by the black hole would in general be different from those that made up the astronaut: the only feature of the astronaut that would survive would be his mass or energy.
11008.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 7
მიახლოებები, რომელსაც ვიყენებდი შავი ხვრელის გამოსხივების გამოსათვლელად, კარგად მუშაობს, როდესაც შავი ხვრელის მასა მეტია გრამის ნაწილზე.
The approximations I used to derive the emission from black holes should work well when the black hole has a mass greater than a fraction of a gram.
11009.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 7
რა თქმა უნდა, ისინი აღარ ივარგებს შავი ხვრელის სიცოცხლის დასასრულისათვის, როდესაც მისი მასა ძალიან პატარა გახდება.
However, they will break down at the end of the black hole’s life when its mass gets very small.
11010.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 7
ყველაზე უფრო მოსალოდნელი შედეგი, ჩანს, ისეთია, რომ შავი ხვრელი უბრალოდ გაქრება, ყოველ შემთხვევაში, სამყაროს ჩვენი რეგიონიდან და გაიყოლებს თან ასტრონავტსა და ნებისმიერ სინგულარობას, რომელიც შეიძლება მის შიგნით იყოს, თუ, ცხადია, იგი მასში არის.
The most likely outcome seems to be that the black hole will just disappear, at least from our region of the universe, taking with it the astronaut and any singularity there might be inside it, if indeed there is one.
11011.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 7
ჩვენ ვნახავთ, რომ, თუმცა, განუზღვრელობის პრინციპი უწესებს ზღვარს ჩვენი წინასწარმეტყველების სიზუსტეს, მას, ამავე დროს, შეუძლია თავიდან აგვაცილოს პროგნოზირების ფუნდამენტური შეუძლებლობა, რომელიც ხდება დრო-სივრცის სინგულარობაში.
We shall see that although the uncertainty principle places limitations on the accuracy of all our predictions, it may at the same time remove the fundamental unpredictability that occurs at a space-time singularity.
11012.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 8
აინშტაინის ფარდობითობის თეორია თავისთავად წინასწარმეტყველებს, რომ დრო-სივრცე დაიწყო დიდი აფეთქების სინგულარობით და დასრულდება ან დიდი კრიზისული სინგულარობით, ან სინგულარობით შავი ხვრელის შიგნით.
Einstein’s general theory of relativity, on its own, predicted that space-time began at the big bang singularity and would come to an end either at the big crunch singularity, or at a singularity inside a black hole.
11013.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 8
მეორე მხრივ, კვანტური ეფექტების გათვალისწინებით, იქმნება შთაბეჭდილება, რომ ენერგია ან მასა უბრუნდება დანარჩენ სამყაროს, და რომ შავი ხვრელი, ნებისმიერ სინგულარობასთან ერთად მის შიგნით, აორთქლდება და, საბოლოოდ, გაქრება.
On the other hand, after taking quantum effects into account, it seemed that the mass or energy of the matter would eventually be returned to the rest of the universe, and that the black hole, along with any singularity inside it, would evaporate and finally disappear.
11014.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 8
დაწყებული 1970 წლიდან მე ვსწავლობდი, ძირითადად, შავ ხვრელებს, მაგრამ 1981 წელს იეზუიტების მიერ ვატიკანში ორგანიზებულ კოსმოლოგიურ კონფერენციაზე დასწრების შემდეგ თავიდან გამიღვივდა ინტერესი სამყაროს წარმოშობისა და მომავალი ბედის შესახებ.
Throughout the 1970s I had been mainly studying black holes, but in 1981 my interest in questions about the origin and fate of the universe was reawakened when I attended a conference on cosmology organized by the Jesuits in the Vatican.
11015.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 8
თუმცა, ეს ვერ გამოიყოფს საკმარისი რაოდენობის ენერგიას, ასე რომ, საბოლოოდ, დგება კრიზისული სიტუაცია, როგორიც აღწერილი იყო შავი ხვრელებისადმი მიძღვნილ თავში.
However, this would not release much more energy, so a crisis would occur, as was described in the chapter on black holes.
11016.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 8
რა ხდება შემდეგ, მთლად გასაგები არ არის, მაგრამ მოსალოდნელია, რომ ვარსკვლავის ცენტრალური არე შეიკუმშება ძალიან დიდი სიმკვრივის მდგომარეობამდე, როგორიცაა ნეიტრონული ვარსკვლავი ან შავი ხვრელი.
What happens next is not completely clear, but it seems likely that the central regions of the star would collapse to a very dense state, such as a neutron star or black hole.
11017.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 8
ამით მათ უპირატესობა ექმნებოდათ და ისინი თანდათანობით ჩაანაცვლებდნენ თავის პირველად მაკრომოლეკულებს.
They would have therefore had an advantage and would have tended to replace the original macromolecules.
11018.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 8
ამ შემთხვევაში მოსალოდნელი იქნებოდა, აგრეთვე, რომ სიმკვრივის ფლუქტუაციები იმ ზღვარზე გაცილებით მეტი პირველადი შავი ხვრელების წარმოქმნას გამოიწვევდა, ვიდრე ეს დადგენილია გამა სხივების ფონზე დაკვირვებით.
One would also have expected the density fluctuations in such a model to have led to the formation of many more primordial black holes than the upper limit that has been set by observations of the gamma ray background.
11019.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 8
ამან რომ იმუშაოს, გადასვლა სიმეტრიიდან დარღვეულ სიმეტრიამდე ბუშტის შიგნით უნდა ხდებოდეს ძალიან ნელა, რაც სავსებით შესაძლებელია დიდი გაერთიანების თეორიის შესაბამისად.
In order for this to work, the change from symmetry to broken symmetry must have taken place very slowly inside the bubble, but this is quite possible according to grand unified theories.
11020.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 8
ამასთან დაკავშირებით არსებობს შემდეგი დაუწერელი კანონი: საჭიროა ნაწილაკთა ისტორიების ისეთი ტალღების აჯამვა, რომლებიც არსებობენ არა „რეალურ“ დროში, რომელშიც თქვენ და მე ვარსებობთ, არამედ იმ დროში, რომელსაც უწოდებენ წარმოსახვით დროს.
The only way around these is the following peculiar prescription: one must add up the waves for particle histories that are not in the “real” time that you and I experience but take place in what is called imaginary time.
წინა შემდეგი