ზუსტი დამთხვევა
ორიგინალის ენა
ქვეკორპუსები
ჯგუფები
კრებულები
ტიპები
ჟანრები
დარგები
გამომცემლობები
ავტორები
მთარგმნელები
გამოცემულია
წლიდან
წლამდე
თარგმნილია
წლიდან
წლამდე
წინა შემდეგი
11041.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 10
ამგვარად, შავი ხვრელის გამოსხივება აჩვენებს, რომ კვანტური თეორია იძლევა დროში უკან მოძრაობის საშუალებას მიკროსკოპულ დონეზე და რომ მოგზაურობა დროში დაკვირვებად ეფექტს წარმოშობს.
Thus, the radiation by black holes shows that quantum theory allows travel back in time on a microscopic scale and that such time travel can produce observable effects.
11042.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 11
იგი ან გაიშლებოდა, ან მოახდენდა კოლაფსს შავი ხვრელის წარმოქმნით.
It would either fall apart or it would collapse to form a black hole.
11043.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 11
მაგრამ იდეა, რომ ღმერთი შეიცვლის აზრს, წარმოადგენს, როგორც წმ. ავგუსტინემ მიუთითა, სოფიზმს, დაფუძნებულს იმაზე, რომ ღმერთი არსებობს დროში: დრო კი არის მხოლოდ ღმერთის მიერ შექმნილი სამყაროს თვისება.
But the idea that God might want to change his mind is an example of the fallacy, pointed out by St. Augustine, of imagining God as a being existing in time: time is a property only of the universe that God created.
11044.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 11
თუ გვაქვს ენერგია იმის ზევით, რასაც პლანკის ენერგია ჰქვია, მისი მასა იმდენად კონცენტრირებული იქნება, რომ იგი მოახდენს თვითგამოყოფას დანარჩენი სამყაროსაგან და შექმნის პატარა შავ ხვრელს.
If one had a particle with an energy above what is called the Planck energy, its mass would be so concentrated that it would cut itself off from the rest of the universe and form a little black hole.
11045.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 12
რა ადგილი გვიჭირავს მასში და საიდან მოვდივართ ჩვენ და სამყარო?
What is our place in it and where did it and we come from?
11046.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 12
ორივე თეორიას აკლია ექსპერიმენტული დასაბუთება: არავის უნახავს უზარმაზარი კუები დედამიწით ზურგზე და, ასევე არავის უნახავს სუპერსიმები.
Both theories lack observational evidence: no one has ever seen a giant tortoise with the earth on its back, but then, no one has seen a superstring either.
11047.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 12
საჭირო იყო მათი მოსყიდვა და კეთილგანწყობის მოპოვება ნიადაგის ნაყოფიერების გაზრდისა და წელიწადის დროების შესაცვლელად.
They had to be placated and their favor sought in order to ensure the fertility of the soil and the rotation of the seasons.
11048.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 12
ამ კანონების წარმატებამ მეცხრამეტე საუკუნის დასაწყისში ლაპლასი მიიყვანა მეცნიერული დეტერმინიზმის პოსტულირებამდე, სადაც მან გამოთქვა მოსაზრება, რომ არსებობს კანონების ერთობლიობა, რომელიც ზუსტად განსაზღვრავს სამყაროს ევოლუციას, გამომდინარე მისი მდგომარეობიდან დროის გარკვეულ მომენტში.
The success of these laws led Laplace at the beginning of the nineteenth century to postulate scientific determinism, where he suggested that there would be a set of laws that would determine the evolution of the universe precisely, given its configuration at one time.
11049.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 12
ლაპლასის დეტერმინიზმი არასრული იყო ორი მიზეზის გამო.
Laplace’s determinism was incomplete in two ways.
11050.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 12
როგორც ვიცით, ლაპლასის იმედი დეტერმინიზმზე ვერ განხორციელდება.
We now know that Laplace’s hopes of determinism cannot be realized.
11051.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 12
მთლიანი სამყაროსთვის რომც არ არსებობდეს კოლაფსის ფაზა, ლოკალურად მაინც იქნება სინგულარობები, რომლებიც კოლაფსის შედეგად წარმოქმნიან შავ ხვრელებს.
Even if the whole universe did not recollapse, there would be singularities in any localized regions that collapsed to form black holes.
11052.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 12
ეს სინგულარობები იქნება დროის დასასრული იმათთვის, ვინც ჩავარდება შავ ხვრელში.
These singularities would be an end of time for anyone who fell into the black hole.
11053.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 12
გალილეო არ დაუჭერდა მხარს არც ერთ მხარეს და უნდა გამოეტანა დასკვნა, რომ ადამიანს ნებისმიერ შემთხვევაში არ შეუძლია განსაზღვროს სამყაროს მუშაობის პრინციპი, რადგან ამას ახორციელებს ღმერთი ადამიანის გონებისთვის მიუწვდომელი გზით და ადამიანი ვერ დააწესებს ზღვარს ღმერთის ყოვლისშემძლეობაზე.
Galileo would not take sides and would come to the conclusion that man could in any case not determine how the world worked because God could bring about the same effects in ways unimagined by man, who could not place restrictions on God’s omnipotence.
11054.
ერები და ნაციონალიზმი 1780 წლიდან: პროგრამა, მითი, რეალობა | შესავალი
წარმოიდგინეთ, რომ ერთხელაც, ატომური ომის შემდეგ, ჩვენს მკვდარ პლანეტაზე უცხოპლანეტელი ისტორიკოსი ჩამოფრინდა, იმ შორეული, მცირე კატასტროფის მიზეზების გამოსაძიებლად, რომლებიც მისი გალაქტიკის სენსორებმა დააფიქსირეს.
Suppose that one day, after a nuclear war, an intergalactic historian lands on a now dead planet in order to enquire into the cause of the remote little catastrophe which the sensors of his galaxy have recorded.
11055.
ერები და ნაციონალიზმი 1780 წლიდან: პროგრამა, მითი, რეალობა | შესავალი
ეს გასაგებია ბეიგჰოტისთვის და ჩვენთვის, მაგრამ არა უცხოპლანეტელი მკვლევრისათვის, რომელსაც აკლია ის ადამიანური გამოცდილება, რომელიც ამყარებს და დამაჯერებელს ხდის „ერის“ იდეას.
This may be true for Bagehot and for us, but not for extragalactic historians who have not the human experience which appears to make the idea of the 'nation' so convincing.
11056.
ერები და ნაციონალიზმი 1780 წლიდან: პროგრამა, მითი, რეალობა | შესავალი
ნაციონალიზმის შესახებ დიდძალი სამეცნიერო ლიტერატურის მოძველების მთავარი მიზეზი უნდა ვეძებოთ დღევანდელობის მთავარ ინოვაციაში, რომელიც, სრულიად შემთხვევით, მარქსისტებმა განჭვრიტეს, ნაციონალისტების გამოკლებით – საყოველთაოდ არის აღიარებული.
The chief reason for the obsolescence of so much of it is that the main innovation of the period, which had incidentally been anticipated by the Marxists, has become common place, except among nationalists.
11057.
ერები და ნაციონალიზმი 1780 წლიდან: პროგრამა, მითი, რეალობა | თავი 1
ესპანური ლექსიკონის 1726 წლის გამოცემაში (პირველი გამოცემა) სიტყვა patria, ან უფრო პოპულარული ენით tierra, აღნიშნავდა სამშობლოს, უფრო ზუსტად „ადგილს, მიწას, სადაც ვინმე დაიბადა“ ან „სახელმწიფოს ან სამეფოს რომელიმე რეგიონს, პროვინციას“.
For the Spanish dictionary of 1726 (its first edition) the word patria or, in the more popular usage, tierra, 'the homeland' meant only 'the place, township or land where one is born', or 'any region, province or district of any lordship or state'.
11058.
ერები და ნაციონალიზმი 1780 წლიდან: პროგრამა, მითი, რეალობა | თავი 1
როგორც ჩანს, სიტყვის მნიშვნელობის განვითარება ერთ აქცენტს აკეთებდა წარმოშობის ადგილსა და ტერიტორიაზე – ძველი ფრანგული განსაზღვრებით pays-natal, რაც მოგვიანებით ლექსიკოგრაფებისთვის სიტყვა „პროვინციის“ თანაბარმნიშვნელოვანი გახდა – ხოლო მეორე აქცენტი კი კეთდებოდა საერთო წარმომავლობის ადამიანთა ჯგუფზე, რასაც სიტყვის გაგება ეთნიკური მიკუთვნილობის მიმართულებით მიჰყავდა, როგორც, მაგალითად, ჰოლანდიურში, სადაც natie-ს პირველადი მნიშვნელობა „ერთი stam-ის წევრ ადამიანთა ერთობას“ გულისხმობდა.
However, it seems clear that the evolution could tend to stress the place or territory of origin - the pays natal of one old French definition which readily becomes, at least in the minds of later lexicographers the equivalent of 'province', while others stress rather the common descent group, and thus move into the direction of ethnicity, as in the Dutch insistence on the primary meaning of natie as 'the totality of men reckoned to belong to the same "stam"'.
11059.
ერები და ნაციონალიზმი 1780 წლიდან: პროგრამა, მითი, რეალობა | თავი 1
მართალია, სმითი მიიჩნევდა, რომ ეკონომიკის განვითარებაში მთავრობას გარკვეული ფუნქციების შესრულება შეეძლო, მაგრამ საერთო ეკონომიკური ზრდის თეორია აქ ადგილს ვერ ხედავდა ვერც ერისთვის და ვერც კერძო ფირმაზე დიდი, ნებისმიერი ეკონომიკური გაერთიანებისთვის.
While Smith was far from opposed to certain functions of government which were relevant to the economy, so far as the general theory of economic growth was concerned, it had no place for the nation, or any collectivity larger than the firm, which, incidentally, it did not bother to investigate much.
11060.
ერები და ნაციონალიზმი 1780 წლიდან: პროგრამა, მითი, რეალობა | თავი 1
ჩეხები სლოვაკებთან უნდა გაერთიანებულიყვნენ, პოლონელები ლიტველებთან და რუტენიელებთან – ფაქტობრივად, მათ ჰქონდათ კიდეც ერთიანი სახელმწიფო პოლონეთის პირველ გაყოფამდე, – მოლდავეთში მცხოვრები რუმინელები ვალახიაში და ტრანსილვანიაში მცხოვრებ რუმინელებთან უნდა შეერთებულიყვნენ და ა. შ.
Czechs would merge with Slovaks, Poles would combine with Lithuanians and Ruthenes - in fact, they had already formed a single large state in pre-partition Poland - Romanians of Moldavia would fuse with those of Wallachia and Transylvania, and so on.
წინა შემდეგი