ზუსტი დამთხვევა
ორიგინალის ენა
ქვეკორპუსები
ჯგუფები
კრებულები
ტიპები
ჟანრები
დარგები
გამომცემლობები
ავტორები
მთარგმნელები
გამოცემულია
წლიდან
წლამდე
თარგმნილია
წლიდან
წლამდე
წინა შემდეგი
10921.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 6
ის იმდენად არ ცხელდება, რომ გამოასხივოს X-სხივები, მაგრამ შეიძლება პასუხისმგებელი იყოს რადიოტალღებისა და ინფრაწითელი სხივების კომპაქტური წყაროს არსებობაზე, რომლის დაკვირვება შეიძლება გალაქტიკის ცენტრში.
It will not get hot enough to emit X rays, but it could account for the very compact source of radio waves and infrared rays that is observed at the galactic center.
10922.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 6
ფიქრობენ, რომ მსგავსი, მაგრამ გაცილებით უფრო დიდი შავი ხვრელები, მზის მასაზე ას მილიონჯერ უფრო დიდი მასით, მოთავსებულია კვაზარების ცენტრში.
It is thought that similar but even larger black holes, with masses of about a hundred million times the mass of the sun, occur at the centers of quasars.
10923.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 6
მატერიის სპირალურმა მოძრაობამ უნდა აიძულოს შავი ხვრელი იბრუნოს იგივე მიმართულებით, რაც მაგნიტური ველის წარმოქმნის მიზეზი უნდა იყოს, როგორც ეს დედამიწის შემთხვევაში ხდება.
As the matter spirals into the black hole, it would make the black hole rotate in the same direction, causing it to develop a magnetic field rather like that of the earth.
10924.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 6
ძალიან დიდი ენერგიის ნაწილაკები შეიძლება დაიბადოს შავი ხვრელის მახლობლობაში ვარდნილი მატერიის გამო.
Very high-energy particles would be generated near the black hole by the infalling matter.
10925.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 6
მაგნიტური ველი შეიძლება ისეთი ძლიერი იყოს, რომ ფოკუსში მოაქციოს ეს ნაწილაკები შავი ხვრელის ბრუნვის ღერძის გასწვრივ გამოტყორცნილ ნაკადში, ანუ მისი ჩრდილოეთი და სამხრეთი პოლუსების მიმართულებით.
The magnetic field would be so strong that it could focus these particles into jets ejected outward along the axis of rotation of the black hole, that is, in the directions of its north and south poles.
10926.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 6
შეიძლება აგრეთვე განვიხილოთ მზის მასაზე ნაკლები მასის მქონე შავი ხვრელების არსებობის შესაძლებლობა.
One can also consider the possibility that there might be black holes with masses much less than that of the sun.
10927.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 6
ასეთი შავი ხვრელები არ შეიძლება დაიბადოს გრავიტაციული კოლაფსის შედეგად, რადგან მათი მასა ჩანდრასეკჰარის ზღვარზე ნაკლებია: ასეთი პატარა მასის ვარსკვლავებს შეუძლია წინააღმდეგობა გაუწიონ თავის გრავიტაციულ ველს ბირთვული საწვავის გამოწვის შემთხვევაშიც.
Such black holes could not be formed by gravitational collapse, because their masses are below the Chandrasekhar mass limit: stars of this low mass can support themselves against the force of gravity even when they have exhausted their nuclear fuel.
10928.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 6
მცირე მასის შავი ხვრელების წარმოშობა შესაძლებელია, თუ მატერია იქნება შეკუმშული უზარმაზარ სიმკვრივემდე ძალიან დიდი გარეშე წნევის გავლენით.
Low-mass black holes could form only if matter was compressed to enormous densities by very large external pressures.
10929.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 6
ასეთი პირობები შეიძლება წარმოიშვას წყალბადის ძალიან დიდი ბომბის შემთხვევაში: ფიზიკოსმა ჯონ კილერმა ერთხელ დათვალა, რომ თუ ოკეანეში არსებული მძიმე წყლის გამოყენებით წყალბადის ბომბის შექმნას შევძლებთ, მაშინ მას შეეძლება ცენტრში ისე შეკუმშოს მატერია, რომ წარმოიშვას შავი ხვრელი (თუმცა, არავინ დარჩება ამ შავ ხვრელზე დამკვირვებელი).
Such conditions could occur in a very big hydrogen bomb: the physicist John Wheeler once calculated that if one took all the heavy water in all the oceans of the world, one could build a hydrogen bomb that would compress matter at the center so much that a black hole would be created (Of course, there would be no one left to observe it!).
10930.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 6
უფრო პრაქტიკული შესაძლებლობა ასეთი მცირე მასის შავი ხვრელის დაბადებისათვის იყო სამყაროს წარმოშობის ადრეულ სტადიებზე მაღალი ტემპერატურისა და დიდი წნევის პირობებში.
A more practical possibility is that such low-mass black holes might have been formed in the high temperatures and pressures of the very early universe.
10931.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 6
შავი ხვრელები გაჩნდებოდნენ მხოლოდ იმ შემთხვევაში თუ ადრეული სამყარო იდეალურად ერთგვაროვანი და გლუვი არ იქნებოდა, რადგან მხოლოდ მცირე არეს, რომელიც უფრო მკვრივი იყო საშუალოზე, შეეძლო შეკუმშვა შავი ხვრელის შესაქმნელად.
Black holes would have been formed only if the early universe had not been perfectly smooth and uniform, because only a small region that was denser than average could be compressed in this way to form a black hole.
10932.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 6
შეუძლია თუ არა ვარსკვლავებისა და გალაქტიკების წარმოსაქმნელად აუცილებელ ერთგვაროვნებებს გამოიწვიოს „პირველადი“ შავი ხვრელების დიდი რაოდენობის წარმოშობა, ცხადად იქნება დამოკიდებული ადრინდელი სამყაროს პირობების დეტალებზე.
Whether the irregularities required to account for stars and galaxies would have led to the formation of a significant number of “primordial” black holes clearly depends on the details of the conditions in the early universe.
10933.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 6
ამდენად, თუ განვსაზღვრავთ რამდენი პირველადი შავი ხვრელი არსებობს დღეს, შეიძლება ბევრი რამე გავიგოთ სამყაროს ადრეულ მდგომარეობაზე.
So if we could determine how many primordial black holes there are now, we would learn a lot about the very early stages of the universe.
10934.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 6
ათას მილიონ ტონაზე მეტი მასის მქონე (დიდი მთის მასა) პირველადი შავი ხვრელები შეიძლება დაფიქსირდეს მხოლოდ მათი გრავიტაციული გავლენით სხვა ხილულ ობიექტზე ან სამყაროს გაფართოებაზე.
Primordial black holes with masses more than a thousand million tons (the mass of a large mountain) could be detected only by their gravitational influence on other, visible matter or on the expansion of the universe.
10935.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 6
ამის მიუხედავად, შავი ხვრელები, როგორც ამას შემდეგ თავში ვნახავთ, სულაც არ ყოფილან ნამდვილად შავი: ისინი ანათებენ ცხელი სხეულის მსგავსად და, რაც უფრო პატარაა, მით უფრო მეტად ანათებს.
However, as we shall learn in the next chapter, black holes are not really black after all: they glow like a hot body, and the smaller they are, the more they glow.
10936.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 6
ამგვარად, თუმცა, პარადოქსია, მაგრამ ფაქტია, რომ პატარა შავი ხვრელების დაფიქსირება უფრო ადვილია, ვიდრე დიდებისა!
So, paradoxically, smaller black holes might actually turn out to be easier to detect than large ones!
10937.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 7
შავი ხვრელები არცთუ ისე შავია.
Black holes are not so black.
10938.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 7
იმ დრომდე არ არსებობდა ზუსტი განსაზღვრება იმისა, სივრცე-დროის რომელი წერტილი დევს შავი ხვრელის შიგნით და რომელი მის გარეთ.
At that date there was no precise definition of which points in space-time lay inside a black hole and which lay outside.
10939.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 7
იქამდე უკვე მქონდა მსჯელობა როჯერ პენროუზთან, რომ შავი ხვრელი განგვესაზღვრა, როგორც ისეთი მოვლენების ერთობლიობა, რომლისგანაც დიდ მანძილებზე მოშორება შეუძლებელია.
I had already discussed with Roger Penrose the idea of defining a black hole as the set of events from which it was not possible to escape to a large distance.
10940.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 7
ეს ნიშნავს, რომ შავი ხვრელის საზღვარს ქმნის სინათლის სხივების ტრაექტორია სივრცე-დროში, რომლებმაც ვერ შეძლეს თავის დაღწევა შავი ხვრელიდან და მუდამ მოძრაობენ ამ საზღვრის გასწვრივ.
It means that the boundary of the black hole is formed by the light rays that just fail to escape from the black hole and stay hovering forever just on the edge.
წინა შემდეგი