ზუსტი დამთხვევა
ორიგინალის ენა
ქვეკორპუსები
ჯგუფები
კრებულები
ტიპები
ჟანრები
დარგები
გამომცემლობები
ავტორები
მთარგმნელები
გამოცემულია
წლიდან
წლამდე
თარგმნილია
წლიდან
წლამდე
წინა შემდეგი
4741.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 4
უფრო მეტიც, ეს ზღვარი არ არის დამოკიდებული იმაზე, როგორ არის გაზომილი ნაწილაკის სიჩქარე და მდებარეობა, ან ნაწილაკის ტიპზე: ჰაიზენბერგისა განუზღვრელობის პრინციპი წარმოადგენს სამყაროს ფუნდამენტურ, საყოველთაო თვისებას.
Moreover, this limit does not depend on the way in which one tries to measure the position or velocity of the particle, or on the type of particle: Heisenberg’s uncertainty principle is a fundamental, inescapable property of the world.
4742.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 6
ამ მოსაზრებაზე დაყრდნობით კემბრიჯის მასწავლებელმა – ჯონ მაიკლმა 1783 წელს გამოაქვეყნა ნაშრომი ჟურნალში „ლონდონის სამეფო საზოგადოების ფილოსოფიური შრომები“, რომელშიც იგი მიუთითებდა, რომ კომპაქტურ ვარსკვლავებს საკმაოდ დიდი მასით შეიძლება იმდენად ძლიერი გრავიტაციული ველი ჰქონდეთ, რომ სინათლემ ვერ შეძლოს ამ მიზიდულობის დაძლევა.
On this assumption, a Cambridge don, John Michell, wrote a paper in 1783 in the Philosophical Transactions of the Royal Society of London in which he pointed out that a star that was sufficiently massive and compact would have such a strong gravitational field that light could not escape.
4743.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 6
ეს აძნელებს სინათლის სხივის გამოსვლას მისი მიზიდულობის ველიდან და სინათლე უფრო მკრთალი და წითელი ხდება გარეშე დამკვირვებლისთვის.
This makes it more difficult for light from the star to escape, and the light appears dimmer and redder to an observer at a distance.
4744.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 6
საბოლოოდ, როცა ვარსკვლავი შეიკუმშება გარკვეულ კრიტიკულ რადიუსამდე, გრავიტაციული ველი ზედაპირზე ისეთი ძლიერი გახდება და სინათლის კონუსი იმდენად გადაიხრება შიგნით, რომ სინათლე ვეღარ ტოვებს ვარსკვლავის ზედაპირს.
Eventually, when the star has shrunk to a certain critical radius, the gravitational field at the surface becomes so strong that the light cones are bent inward so much that light can no longer escape.
4745.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 6
ამიტომ, თუ სინათლე ვერ აღწევს თავს ვარსკვლავიდან, სხვაც ვერაფერი გამოვა ამ გრავიტაციული ველიდან.
Thus if light cannot escape, neither can anything else; everything is dragged back by the gravitational field.
4746.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 6
ამგვარად, სივრცე-დროის არეში არსებობს შემთხვევათა სიმრავლე, საიდანაც შეუძლებელია თავის დაღწევა გარეშე დამკვირვებლამდე მისაღწევად.
So one has a set of events, a region of space-time, from which it is not possible to escape to reach a distant observer.
4747.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 6
მის საზღვარს მოვლენათა ჰორიზონტს ვუწოდებთ და იგი ემთხვევა სინათლის იმ სხივების ტრაექტორიას, რომლებმაც ვერ შეძლეს თავის დაღწევა შავი ხვრელიდან.
Its boundary is called the event horizon and it coincides with the paths of light rays that just fail to escape from the black hole.
4748.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 6
რაღაც მომენტში, მაგალითად, 11:00 საათზე მისი საათით ვარსკვლავი შეიკუმშა კრიტიკული რადიუსის ქვევით, რომლის შემდეგ ვეღარაფერი გამოდის ვარსკვლავის გრავიტაციული ველიდან და მისი სიგნალები ვეღარ აღწევენ ხომალდს.
At some time on his watch, say 11:00, the star would shrink below the critical radius at which the gravitational field becomes so strong nothing can escape, and his signals would no longer reach the spaceship.
4749.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 6
მოვლენათა ჰორიზონტი სივრცე-დროის იმ არის საზღვარია, რომლიდანაც შეუძლებელია გამოსვლა და იგი შავი ხვრელის გარშემო მოქმედებს ცალმხრივი გამტარებლობის მემბრანის მსგავსად: საგნებს, მაგალითად, დაუფიქრებელ ასტრონავტს, შეუძლიათ გავიდნენ მოვლენათა ჰორიზონტით შავ ხვრელში, მაგრამ იქიდან ვერაფერი ვერასოდეს ვერ დააღწევს თავს.
The event horizon, the boundary of the region of space-time from which it is not possible to escape, acts rather like a one-way membrane around the black hole: objects, such as unwary astronauts, can fall through the event horizon into the black hole, but nothing can ever get out of the black hole through the event horizon.
4750.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 6
გავიხსენოთ, რომ მოვლენათა ჰორიზონტი არის სინათლის სხივის ტრაექტორია, რომლის გასწვრივ ის ცდილობს თავის დაღწევას შავი ხვრელიდან და რომ არ არსებობს სინათლის სიჩქარეზე უფრო დიდი სიჩქარე.
Remember that the event horizon is the path in space-time of light that is trying to escape from the black hole, and nothing can travel faster than light.
4751.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 7
იქამდე უკვე მქონდა მსჯელობა როჯერ პენროუზთან, რომ შავი ხვრელი განგვესაზღვრა, როგორც ისეთი მოვლენების ერთობლიობა, რომლისგანაც დიდ მანძილებზე მოშორება შეუძლებელია.
I had already discussed with Roger Penrose the idea of defining a black hole as the set of events from which it was not possible to escape to a large distance.
4752.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 7
ეს ნიშნავს, რომ შავი ხვრელის საზღვარს ქმნის სინათლის სხივების ტრაექტორია სივრცე-დროში, რომლებმაც ვერ შეძლეს თავის დაღწევა შავი ხვრელიდან და მუდამ მოძრაობენ ამ საზღვრის გასწვრივ.
It means that the boundary of the black hole is formed by the light rays that just fail to escape from the black hole and stay hovering forever just on the edge.
4753.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 7
როგორ შეიძლება, რომ შავმა ხვრელმა გამოასხივოს ნაწილაკები, როდესაც ცნობილია, რომ არაფერს შეუძლია თავის დაღწევა მისი მოვლენათა ჰორიზონტიდან?
How is it possible that a black hole appears to emit particles when we know that nothing can escape from within its event horizon?
4754.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 7
ან, დადებიტი ენერგიის ქონით, მას შეუძლია თავი დააღწიოს შავი ხვრელის მახლობლობას რეალური ნაწილაკის ან ანტინაწილაკის სახით .
Or, having positive energy, it might also escape from the vicinity of the black hole as a real particle or antiparticle.
4755.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 8
მაღალ ტემპერატურებზე ნაწილაკები იმოძრავებენ ისე სწრაფად, რომ თავს დააღწევენ ერთმანეთის მიზიდვას, როგორიცაა ბირთვული ან ელექტრომაგნიტური ძალები, მაგრამ გაცივების შემდეგ მოსალოდნელია, რომ ნაწილაკები ერთმანეთს მიიზიდავენ და შეეწებებიან.
At very high temperatures, particles would be moving around so fast that they could escape any attraction toward each other due to nuclear or electromagnetic forces, but as they cooled off one would expect particles that attract each other to start to clump together.
4756.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 8
ამ ტემპერატურაზე პროტონებსა და ნეიტრონებს აღარა აქვთ საკმარისი ენერგია და აღარ შეუძლიათ თავის დაღწევა ძლიერი ურთიერთქმედების მიზიდვისაგან და იწყებენ ერთმანეთთან კომბინირებას და წარმოშობენ დეიტერიუმის (მძიმე წყალბადის) ატომის ბირთვებს, რომლებიც ერთ პროტონსა და ერთ ნეიტრონს შეიცავენ.
At this temperature protons and neutrons would no longer have sufficient energy to escape the attraction of the strong nuclear force, and would have started to combine together to produce the nuclei of atoms of deuterium (heavy hydrogen), which contain one proton and one neutron.
4757.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 8
მაკრომოლეკულებს შეეძლოთ ოკეანის სხვა ატომების გაერთიანება ანალოგიურ სტრუქტურებში.
Macromolecules were capable of assembling other atoms in the ocean into similar structures.
4758.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 8
მიუხედავად ამისა, ჩავთვალოთ, რომ მხოლოდ გლუვ გალაქტიკებში ხდება გალაქტიკებისა და ვარსკვლავების ფორმირება და არსებობს პირობები, საჭირო ჩვენსავით რთული, თვითრეპროდუცირებადი ორგანიზმების განვითარებისათვის, ვისაც ექნება საშუალება დასვას შეკითხვა: რატომ არის სამყარო ასეთი გლუვი?
However, suppose that only in the smooth regions were galaxies and stars formed and were conditions right for the development of complicated self-replicating organisms like ourselves who were capable of asking the question: why is the universe so smooth?
4759.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 8
დარჩენილი დაახლოებით სამი ათასი მილიონი წელი მიმდინარეობდა ბიოლოგიური განვითარების ნელი პროცესი, რომელმაც უმარტივესი ორგანიზმები განავითარა ისეთ არსებამდე, რომლებსაც შეუძლიათ დროის უკან გადაზომვა დიდ აფეთქებამდე.
The remaining three thousand million years or so have been taken up by the slow process of biological evolution, which has led from the simplest organisms to beings who are capable of measuring time back to the big bang.
4760.
დროის მოკლე ისტორია: დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდე | თავი 10
ეს ნაწილაკიც შეიძლება უკან ჩავარდეს შავ ხვრელში, ან დატოვოს მისი მახლობლობა.
This particle might fall into the hole as well, but it might also escape from the vicinity of the black hole.
წინა შემდეგი